Współczynnik xG w piłce nożnej – jak działa i dlaczego warto go analizować przed obstawianiem meczów?

Jako, że technologia zdecydowanie idzie do przodu to w statystykach pojawił się nam także współczynnik xG. Co to jest, jak działa i jak korzystać z takiego wskaźnika? Niewątpliwie jest to ciekawe rozwiązanie, jednak aby z niego korzystać należy dokładnie się zapoznać, jak dokładnie działa. Tego wszystkiego dowiesz się w naszym artykule.

Co to jest współczynnik xG?

Współczynnik xG (expected goals) to nowoczesna statystyka wykorzystywana w analizie meczów piłkarskich, która szacuje prawdopodobieństwo zdobycia gola z danej sytuacji strzeleckiej. Model xG bierze pod uwagę takie czynniki jak pozycja strzelca, typ asysty, odległość od bramki, kąt strzału czy rodzaj akcji (rzut wolny, kontratak itp.). Dzięki temu współczynnikowi można lepiej ocenić realną jakość okazji bramkowych, niezależnie od faktycznego wyniku meczu. W zakładach bukmacherskich xG to cenna wskazówka przy analizie formy drużyn i typowaniu wyników spotkań. Coraz więcej graczy korzysta z danych xG, aby trafniej przewidywać rozwój wydarzeń boiskowych.

Jak obliczany jest xG – skąd bierze się wartość „expected goals”?

Wartość „expected goals” (xG) obliczana jest na podstawie zaawansowanych modeli statystycznych, które analizują setki tysięcy strzałów oddanych w przeszłości. Algorytmy uwzględniają wiele zmiennych – m.in. miejsce na boisku, z którego oddano strzał, pozycję obrońców i bramkarza, rodzaj podania (np. dośrodkowanie, prostopadła piłka), sytuację meczową oraz sposób uderzenia (np. głową, z woleja, wewnętrzną częścią stopy). Każdemu strzałowi przypisywana jest wartość od 0 do 1, która wskazuje szanse na zdobycie bramki – np. xG = 0.65 oznacza 65% prawdopodobieństwa gola. Obliczanie xG na dobre weszło już w realia piłki i wykorzystywane jest nawet przez scoutów, którzy śledzą poczynania piłkarzy, których obserwują.

Co wpływa na wysokość xG w konkretnych sytuacjach meczowych?

Wysokość wskaźnika xG (expected goals) w danej sytuacji meczowej zależy od wielu czynników, które wpływają na prawdopodobieństwo zdobycia bramki. Najważniejsze z nich to odległość od bramki, kąt strzału, typ akcji (np. strzał głową, z gry, z rzutu karnego) oraz pozycja obrońców i bramkarza. Wysokie xG mają najczęściej sytuacje sam na sam, rzuty karne czy strzały z bliskiej odległości z centralnej strefy pola karnego. Jak wiadomo są to sytuacje tak zwane stuprocentowe, które także mają swoje wysokie odzwierciedlenie we współczynniku xG.

Wartość xG uwzględnia także to, czy zawodnik uderzał mocniejszą nogą, czy sytuacja była „czysta” (bez presji obrońcy), a nawet czy strzał oddany był z pierwszej piłki. Dzięki analizie xG możemy lepiej zrozumieć, jak groźne były sytuacje stworzone przez drużyny, niezależnie od tego, ile padło faktycznych goli.

xG a faktyczny wynik meczu – jak odczytywać różnice?

xG a faktyczny wynik meczu to jedno z najciekawszych zagadnień w nowoczesnej analizie piłkarskiej. Różnica między expected goals a realnym wynikiem może wskazywać na skuteczność drużyny, niewykorzystane sytuacje lub znakomitą formę bramkarza. Jeśli zespół miał znacznie wyższe xG niż przeciwnik, ale przegrał, oznacza to najczęściej brak skuteczności lub pecha. Takie sytuacje zdarzają się bardzo często w piłce nożnej, odkąd xG został wprowadzony na dobre do analizy meczów.

Wygrana przy niskim xG może świadczyć o wyjątkowej efektywności lub o tym, że drużyna wykorzystała jedyną realną okazję. Często mówi się, że mieli 2 okazje i je wykorzystali, a przeciwnicy bili głową w mur. To najczęstsza sytuacja, kiedy ktoś przegrał mecz, ale miał wyższy xG.

Dla analityków i typerów zakładów sportowych to ważny wskaźnik, który pozwala ocenić, czy wynik odzwierciedla przebieg meczu, czy może był wynikiem przypadku. xG może nam więc wiele powiedzieć o meczu – kto przeważał (wyższe xG) i najczęściej oddawał więcej strzałów w meczu. Możemy także odczytać, kiedy dana ekipa wygrała mecz, ale tak naprawdę nie była silniejszym zespołem w meczu (ma dużo niższy xG niż przeciwnik). Warto także pod lupę wziąć mecze, gdzie xG jest zbliżone, a wygrała któraś z drużyn. Wtedy sytuacja jest dość prosta – po prostu lepiej wykorzystywali stworzone okazje, pomimo tego że obie ekipy miały zbliżone sytuacje.

Jak wykorzystać współczynnik xG w zakładach bukmacherskich?

Współczynnik xG (expected goals) to niezwykle przydatne narzędzie w analizie meczów pod kątem zakładów bukmacherskich, szczególnie w typach over/under, BTTS (obie strzelą) czy zakładach na wynik meczu. Gracze, którzy regularnie śledzą dane xG, mogą łatwiej ocenić, czy dany zespół kreuje dużo okazji, nawet jeśli wyniki tego nie pokazują. Na przykład drużyna z wysokim średnim xG, ale małą liczbą goli, może być „niedoszacowana” przez bukmacherów – co tworzy wartościowe typy bukmacherskie. Z kolei ekipy, które regularnie wygrywają mimo niskiego xG, mogą być przeceniane i warte zagrania przeciwko w najbliższych spotkaniach.

W analizie przedmeczowej warto porównywać zarówno xG zdobyte, jak i xG stracone. Może to wiele określić także w jakiej ekipie znajduje się dana drużyna. Jeżeli w ostatnich meczach miała niskie współczynniki xG sięgające poniżej 1 to może warto rozważyć typ właśnie przeciwko takiej ekipie.

Kiedy xG może pomóc w typowaniu, a kiedy warto być ostrożnym?

Przede wszystkim, jeżeli chcesz wykorzystywać dobrze współczynnik xG przy obstawianiu zakładów bukmacherskich to musisz go odpowiednio interpretować. Warto więc już od początku sezonu śledzić współczynniki xG interesujących nas drużyn, aby mieć ogląd sytuacji, w których momentach forma danej drużyny jest lepsza, a w których gorsza. Warto być ostrożnym, gdy opieramy się wyłącznie na jednym meczu lub małej próbce danych, bo wtedy xG może być mylące – np. zawyżone przez jeden rzut karny lub wiele niecelnych uderzeń z dystansu.

Warto więc śledzić, a nawet prowadzić notatki odnoszące się do współczynników xG. Oczywiście najlepiej w typowaniu xG pomoże, kiedy znaliśmy także przebieg spotkania i skąd powstał ten współczynnik xG. Niewątpliwie samo typowanie na podstawie wskaźnika xG może być niebezpieczne, albowiem może on nas wprowadzić w błąd.

Gdzie znaleźć wiarygodne statystyki xG dla drużyn i zawodników?

Aby skutecznie analizować mecze pod kątem zakładów bukmacherskich lub głębszej oceny gry, warto korzystać z wiarygodnych źródeł, które przedstawiają statystyki xG (expected goals) dla drużyn i zawodników. Najpopularniejsze i cenione w branży serwisy to m.in. Understat.com, który oferuje szczegółowe dane xG dla topowych lig europejskich, Fbref.com z zaawansowanymi statystykami graczy, oraz Sofascore i WhoScored, które prezentują uproszczone wskaźniki xG przy okazji każdego meczu. Dla analityków i typerów ważne są nie tylko xG drużyn, ale też xG per 90 minut, xA (expected assists) i mapy strzałów, które pozwalają ocenić jakość kreowanych sytuacji.

Przykłady analizy xG na podstawie konkretnych meczów

Everton w sezonie Premier League 2023/24
– przez wiele kolejek zespół notował wysoki poziom xG, ale zdobywał zdecydowanie mniej bramek niż oczekiwano. Z analizy wynika, że Everton był o ok. 7,6 pkt gorszy w tabeli, gdyby uwzględnić expected goals (xPts).

Drugim bardzo ciekawym przykładem jest mecz Barcelony z Leganes z 15 grudnia 2024 roku. Katalończycy mieli współczynnik xG na poziomie 2.67, przy ledwie 0.43 Leganes, a ostatecznie mecz przegrali 0:1, nie zdobywając nawet bramki.

Kolejny ciekawy przykład to również mecz Barcelony, w którym osiągnęli xG na poziomie 2.32 w meczu z Las Palmas. Mimo to przegrali oni to spotkanie 1:2, a Las Palmas zdobyło dwie bramki przy współczynniku xG wynoszącym zaledwie 0.50.

Warto tutaj także jednak zobaczyć spotkanie, w którym mieliśmy aż 6 goli, a współczynnik xG obu ekip łącznie wyniósł ledwie 2.26. Co ciekawe Inter zdobył aż 3 gole przy współczynniku na poziomie ledwie 0.90. Jak więc widzimy współczynnik xG nie zawsze odzwierciedla to, ile goli padło.

Zalety i ograniczenia korzystania z xG przy typowaniu

Współczynnik xG (expected goals) to jedno z najpopularniejszych narzędzi w nowoczesnej analizie piłkarskiej, także w kontekście zakładów bukmacherskich. Umożliwia lepsze zrozumienie jakości sytuacji bramkowych, niezależnie od końcowego wyniku meczu.

Zalety korzystania z xG przy typowaniu:

• Obiektywna ocena jakości okazji strzeleckich – nie sugerujesz się tylko wynikiem.
• Pomoc w wykrywaniu niedoszacowanych drużyn – np. z wysokim xG, ale niską skutecznością.
• Wskazuje tendencje długoterminowe – np. drużyny tworzące sytuacje, ale mające pecha.
• Przydatne w typach over/under i BTTS – pokazuje potencjał ofensywny i defensywny.
• Ułatwia analizę formy zawodników (xG, xA, strzały z pola karnego).

Ograniczenia korzystania z xG:

• Nie uwzględnia skuteczności wykończenia – np. słabi technicznie napastnicy mogą marnować dobre sytuacje.
• Nie bierze pod uwagę kontekstu taktycznego, mentalnego ani zmian w składzie.
• Wysoki xG w jednym meczu może być wynikiem jednego karnego lub wielu przypadkowych uderzeń.
• Modele xG mogą się różnić między serwisami (np. Understat vs Opta) – co wpływa na interpretację.
• Nie przewiduje zdarzeń losowych (np. czerwona kartka, błąd bramkarza)

Wielu więc Graczy zadaje sobie pytanie – jak typować z xG? Nie ma tu jednak jasne i klarownej odpowiedzi. Przede wszystkim warto wiedzieć co to jest i wspomagać się oczekiwanymi golami przy analizie xG.

Czy xG daje przewagę typerowi?

Niewątpliwie, kiedy xG nie było dostępne to typerzy nie mieli aż tylu dostępnych danych. Ciężko jednoznacznie określić, czy xG daję przewagę typerowi w zakładach bukmacherskich. Niewątpliwie jest on przydatny, jednak trzeba przede wszystkim umiejętnie z niego korzystać. xG może dać przewagę typerowi, o ile dokładnie wie o co w nim chodzi oraz dobrze potrafi analizować dane. Niewątpliwie są także przypadki, w których xG może nie dać przewagi typerowi, jeżeli opiera się tylko na expected goals.